YAFAHAMU MAGONJWA YALIYOKUWA HAYAPEWI KIPAUMBELE NA TIBA ZAKE KIUSAHIHI

Magonjwa yaliyokuwa hayapewi kipaumbele

yapo kwenye jamii ya watu wa kona zote za

Tanzania tena kwa muda mrefu lakini

yalikuwa hayapewi kipaumbele kama ilivyo

kwa ugonjwa wa Malaria na Ukimwi.

Makala hii ilikuwa mahususi kwa mikoa ya

Dar es Salaam na Mwanza

kutokana na mada husika lakini si dhambi

kama wewe wa mkoa tofauti na hiyo

ukipata elimu hii kwa faida yako na familia

inayokutegemea.

Nimeanza kwa kueleza kwamba ni mada

mahsusi kwa mikoa hiyo kutokana na

mpango ulioandaliwa na Serikali wa

kutokomeza magonjwa yaliyokuwa

hayapewi kipaumbele kuanza kuzuiwa na

kutotibika katika mikoa hiyo.

Serikali kupitia uamuzi wa Shirika la Afya

Duniani (WHO) imeanza utekelezaji wa

kutokomeza magonjwa hayo yaliyokuwa

awali hayajapewa kipaumbe ambayo ni

Matende, Ngirimaji, Minyoo ya Tumbo,

Kichocho, Trakoma na Usubi.

Kwa mujibu wa takwimu zilizopo

inakadiriwa watu bilioni moja duniani tayari

wameathiriwa na magonjwa hayo na zaidi

ya watu bilioni mbili wapo hatarini kupata

magonjwa hayo.

Hata hivyo, Tanzania imeonekana kuwa ni

miongoni mwa nchi ambzo zinaweza

kupata maambukizi ya magonjwa hayo na

kila mtu yuko kwenye hatari ya

kuambukizwa moja ya magonjwa hayo

endapo hatazingatia ushauri wa wataalamu

wa afya.

Usubi

Aina hii ya ugonjwa husababishwa na

minyoo iitwayo, Onchocerca Volvulus.

Minyoo hao huenezwa na inzi weusi

wadogo wanaokaa kandokando ya mito

iendayo kasi.

Mtu aliyeathiriwa na ugonjwa huu, hupata

madhara ya ngozi kuwasha na kuwa na

mabakamabaka mithili ya mamba, kenge au

mjusi.

 

Matende na Ngirimaji

Ugonjwa huu husababishwa na minyoo

ijulikanayo kama, Wuchereria Bancrofti

inayosambazwa na mbu. Minyoo hiyo huishi

kwenye mfumo wa maji ya damu na

husababisha mtu kuvimba miguu, mikono,

matiti na sehemu za siri.

 

Kichocho

Ugonjwa huu husababishwa na minyoo

aina ya Schistosoma. Konokono ndiye

mwenezaji wa ugonjwa huo kwa kutoa

vimelea kwenye maji yaliyotuama na

binadamu huambukizwa kwa kugusa mahi

hayo.

Kichocho kikimpata mtu hutoka damu

kwenye haja ndogo (mkono) na haja kubwa

(choo) na usipotibiwa haraka huweza

kusababisha saratani ya tumbo, kibofu cha

mkojo na ini.

 

Minyoo ya tumbo

Aina hii ya minyoo ipo ya aina tatu ambayo

ni ya mviringo, mjeledi na safura. Aina hiyo

ya minyoo huishi ndani ya tumbo na

isipotibiwa mapema mwili kuwa dhaifu,

kupata tatizo la upungufu wa damu, tumbo

kujifunga na kifafa.

Madhara mengine ya ugonjwa huu ni mtoto

kushindwa kuhudhuria shule vizuri na

akiwa mhudhuriaji atakuwa na tatizo la

kuelewa vizuri masomo.

 

Trakoma

Ugonjwa huu nao ni miongoni mwa

magonjwa yaliyokuwa hayapewi

kipaumbele na huu wa trakoma,

husababishwa na bakteria aina ya

Chlamydia Trachomatis wanaosambazwa na

inzi na pia kwa njia ya kugusana kati ya mtu

mwingine na usipotibiwa mapema huweza

kusababisha upofu.

 

Malale

Huu husababishwa na vimelea aina ya

protozoa aitwaye, Trypanosoma. Hasa

ugonjwa huu huenezwa na Mbung’o na

husababisha udhoofu wa viungo vya mwili,

kichwa kuuma, kuvimba tezi za shingo,

kupungua uzito, kuchanganyikiwa, kulala

mara kwa mara hasa mchana na kukosa

usingizi.

Tauni

Ugonjwa huu husababishwa na bakteria

aina ya Yersinia Pestis na husambazwa na

viroboto vya panya.

Dalili za ugonjwa huo ni homa kali, maumivu

ya mitoki na mwili kuchoka.

 

Kichaa cha Mbwa

Ugonjwa huu husambazwa na virusi na

binadamu huambukizwa na kuumwa na

mbwa au wanyama wengine kama Mbweha

na Paka.

Hata hivyo, binadamu anaweza kupata kwa

kugusa mate ya mnyama mwenye ugonjwa

huo.

Mgonjwa wa kichaa cha mbwa anaweza

kupata dalili ya homa, kichwa kuuma, mwili

kuchoka, kushtuka, kuchanganyikiwa,

kupoteza fahamu, kuogopa maji, upepo na

wakati mwingine kushindwa kutembea.

Homa ya Papasi

Huu husababishwa na bakteria aina ya

Borrelia na huenezwa na Papasi.

Mgonjwa aliyeathiriwa na Papasi huonesha

dalili za homa kali, kichwa kuuma, mwili

kuchoka na kutapika.

Zipo njia za kuzuia kupata magonjwa hayo

ambazo ni kutumia dawa za kutibu dalili,

kusafisha uso na mwili kwa ujumla, kuweka

mazingira katika hali ya usafi wakati wote,

kutooga kwenye maji ya mto ambayo

hayatembei na kujikinga kuumwa na inzi,

mbung’o na mbu.

Ipo mikakati ya kudhibiti magonjwa hayo,

kwa Serikali kugawa dawa za kutibu na

kukinga maambukizi ya magojwa hayo na

dawa hizo hutolewa kila mwisho wa mwaka

mara moja kwa mwaka katika mikoa na

wilaya zote nchini zilizoathirika.

Mpango huu wa kugawa dawa za kinga tiba

utaanza kutolewa,

katika Mkoa wa Dar es Salaam na

Mwanza na dawa hizo zitatolewa bure

katika vituo vitakavyopendekezwa na

Serikali.

Kwa Mkoa wa Dar es Salaam utaratibu wa

unywaji dawa utawahusu watu wote wenye

umri wa kuanzia miaka mitato hadi wenye

umri wa uzee.

Hata hivyo magonjwa yatakayokuwa

yanatolewa dawa ni Ngiri maji na matende

kwa, Dar es Salaam kwa kumeza dawa aina

ya Albendazole na Mectizan na umezaji huo

utafanyika kwenye ndazi ya jamii na watoto

wenye umri wa kwenda shule watameza

dawa aina ya Praziquantel kwa ajili ya

kukinga kichocho.

Mkoa wa Mwanza utaratibu wa umezaji

dawa utahusu ugonjwa wa kichocho hivyo

watu wa mkoa huo watameza dawa aina ya

Praziquantel. Umezaji wa dawa hizo

utafanyika kwenye shule za msingi

walioandikishwa na wasioandikishwa

watapata huduma hiyo shuleni.

Ugonjwa wa kichocho umeenea karibu nchi

nzima na tatizo hilo liko katika kiwango cha

asilimia kati ya 12.7 hadi 87.6.

Utafiti umebaini kwamba ugonjwa huu

umeenea zaidi katika watu wa mikoa ya

Kanda ya Kaskazini, Kanda ya Kati na Nyanda

za Juu Kusini.

Ugonjwa wa mabusha na matende

umebainika kuenea nchi nzima lakini tatizo

kubwa liko katika sehemu za pwani ambapo

ukubwa wa tatizo hilo ni asilimia 1 hadi 69.