Shinikizo
kubwa la damu
Shinikizo
kubwa la damu hutokea pale panapokuwa na ongezeko la nguvu ya msukumo wa damu
katika mishipa inayochukua damu kutoka kwenye moyo kwenda kwenye viungo na
tishu mwilini.
Ukubwa
wa shinikizo kubwa la damu hutegemea wingi na nguvu ya msukumo wa damu kutoka
kwenye moyo na ukubwa wa mishipa inayopeleka damu mwilini.
Viwango
vinavyoashiria shinikizo kubwa la damu mwilini .
Blood
pressure machine (sphignomanometer) hutumika kupima shinikizo kubwa la
damu.Kipimo kinachochukuliwa kuwa ni kawaida ni 120/80 mmHg au chini yake.
Kiwango
kinapokuwa 140/90 mmHg au zaidi hali hiyo huwa ni shinikizo kubwa la
damu.Ikumbukwe kuwa panaweza kuwepo tofauti kati ya mtu na mtu.
Viashiria
hatarishi vya shinikizo kubwa la damu
Historia
ya shinikizo kubwa la damu katika familia, Umri wa zaidi ya miaka 40, Jinsi ya
kiume (huwapata wanaume zaidi kuliko wanawake),Uzito uliozidi kiasi, Msongo wa
mawazo, matatizo mengine ya kiafya mwilini kama magonjwa ya figo, matatizo ya
mishipa ya damu, magonjwa ya moyo, matatizo ya vichocheo mwilini, kisukari au
saratani.Matumizi ya baadhi ya dawa na Kutokufuata mtindo bora wa maisha.
Dalili
za shinikizo kubwa la damu:
Kichwa
kuuma mara kwa mara hasa sehemu ya kisogo, Kizunguzungu, Kutokwa kwa damu
pumuani, Maumivu ya kifua, Moyo kwenda kasi wakati umepumzika, Kushindwa
kufanya mazoezi kwa kushindwa kupumua, Mapigo ya moyo kushuka wakati
umepumzika, na Uchovu wa mara kwa mara.
Ulaji
unaoshauriwa kwa mtu mwenye shinikizo kubwa la damu:
•
Kuepuka vyakula venye chumvi nyingi, ikiwa ni pamoja na vile vilivyosindikwa
kwa chumvi
•
Kutumia viungo mbalimbali kuongeza ladha ya chakula( vitunguu swaumu,
tangawizi, mdarasini, )
•
Kuepuka vyakula vyenye mafuta na sukari nyingi
•
Kula mlo kamili angalau mara tatu kwa siku ukizingatia kula vyakula vya aina
mbalimbali
•
Kula matunda na mbogamboga kwa kiasi cha kutosha katika kila mlo
•
Kutumia nafaka zisizokobolewa na vyakula vya jamii ya kunde kwa wingi.
Mbinu
za kupunguza uwezekano wa kupata shinikizo kubwa la damu
•
Kuepuka vyakula venye mafuta mengi, sukari na chumvi nyingi
•
Kuepuka mafuta yenye asili ya wanyama
•
Kuepuka vyakula vyenye lehemu kwa kiasi kikubwa
•
Kupunguza kiasi cha nyama unachokula hasa nyama nyekundu
•
Kuepuka kuwa na uzito uliozidi
•
Kuepuka matumizi ya pombe sigara na tumbaku
•
Kudhibiti msongo wa mawazo na
•
Kufanya mazoezi kila siku
Shinikizo
kubwa la damu wakati wa ujauzito
Mjamzito
mwenye shinikizo kubwa la damu ni mhimu kuhudhuria kiliniki mara kwa mara
kufuatilia hali yake, kutumia dawa za kupunguza shinikizo kubwa la damu kama
atakavyoelekezwa na mtaalamu wa afya, kufuatilia kwa makini ongezeko la uzito
wa mwili, Kuepuka utumiaji wa pombe na sigara. Mjamzito afuate ulaji
unaoshauriwa kwa watu wenye shinikizo kubwa la damu, bila kusahau ongezeko la
mahitaji ya virutubishi kutokana na hali ya kuwa mjamzito.
Magonjwa
sugu ya njia ya hewa
Aina
za magonjwa sugu ya njia ya hewa ni pamoja na ugonjwa wa pumu, saratani ya
mapafu, na mengine yanayosababishwa na kemikali zinazotoka katika viwanda
vinavyochafua mazingira kwa mfano kiwanda cha saruji, pamba na sigara.
Mambo
yanayoongeza uwezekano wa kupata magonjwa sugu ya njia ya hewa.
Kuvuta
sigara, au kukaa karibu na mtu anayevuta sigara, Uchafuzi wa hewa ya ndani na
nje, kutokana na vumbi au chavua ya maua, Hewa za sumu na vumbi toka viwandan,
Unene uliokithiri, Mara nyingine magonjwa sugu ya njia ya hewa huweza kurithiwa
mfano pumu.
Ushauri
wa lishe na ulaji kwa mgonjwa mwenye magonjwa sugu ya njia ya hewa
•
Endapo una ugonjwa sugu wa njia ya hewa ni vyema kuzingatia ushauri wa mtaalamu
wa afya, matibabu na kufuata kanuni za mtindo bora wa maisha.
•
Unashauriwa kula mlo kamili na vyakula vya aina mbalimbali ili upate
virutubishi vyote vinavyohitajika kwa afya yako.
•
Kula matunda freshi, mboga mboga zenye rangi ya kijani, mboga mboga na matunda
yenye rangi ya njano, ili kuimarisha kinga ya mwili wako.
•
Unashauriwa pia kula vyakula venye makapi mlo kwa wingi ili kusaidia mfumo wa
kusaga chakula kufanya kazi na kutoa uchafu tumboni kwa urahisi, hali hii
husaidia kuweza kupumua kwa urahisi.
•
kula milo midogo midogo mara kwa mara
•
Punguza matumizi ya chumvi ili kuepuka maji kujikusanya mwilini na kusababisha
kupumua kwa shida
•
Ni muhimu pia kuepuka uzito uliozidi au unene kwani huongeza tatizo la
kushindwa kupumua
•
Zingatia kuwa na uzito unaofaa kwa kula chakula cha kutosha, mara nyingi mtu
mwenye magonjwa sugu ya njia ya hewa huweza kupungua uzito kwa sababu
inamlazimu kutumia nguvu (nishati- lishe) kwa kiasi kikubwa wakati wa kupumua.
•
Matumizi makubwa ya nguvu husababisha asiwe na nishati- lishe ya akiba ambayo
huhifadhiwa mwilini na kufanya mtu huyo kuwa mwembamba
Pamoja
na ushauri wa lishe mgonjwa huyu anashauriwa:
•
Kuepuka visababishi na vichochezi kama vile vumbi, kuvuta sigara, chavua,
hasira, pombe na harufu kali
•
Kuhakikisha mazingira na nyumba ni safi na pia iwe na madirisha yanayoruhusu
mzunguko wa hewa.
Jinsi
ya kuzuia magonjwa sugu ya njia ya hewa
Epuka
kuvuta sigara, Epuka kukaa na mtu anayevuta sigara kwa kuzuia mtu kuvuta sigara
nyumbani na ofisini, Inapaswa kuzuia uvutaji wa sigara kwenye maeneo ya watu
kama hotelini, vituo vya usafiri, kwenye vyombo vya usafiri, hosipitali,
shuleni, vyuoni, ofisini, sokoni n.k, Epuka kuchafua mazingira hasa hewa
tunayovuta.
Uchafuzi
wa hewa nje na ndani ya nyumba hudhibitiwa kwa kufanya
yafuatayo
a)
Nje ya nyumba
•
Usiwashe gari na kuiacha kwa muda mrefu bila kuizima kama haitumiki
•
Epuka kutumia dawa ya kuua wadudu shambani na kemikali nyingine kuwepo karibu
na nyumba yako hasa sehemu za bustani na zile za kukaa watu
b)
Ndani ya nyumba
•
Dhibiti hali ya unyevu hasa jikoni, chooni, na bafuni, hakikisha sakafu, sinki
na meza ni safi na kavu.
•
Hakikisha vifaa kama kiyoyozi, feni, heater vinasafishwa mara kwa mara.
•
Dhibiti vumbi na manyoya ya wanyama kama paka kwa kusafisha kikamilifu sehemu
kama sakafu, kabati, magodoro, makochi, mito na matandiko ambayo hayapitishi
hewa ya kutosha.
•
Shuka na blanketi zifuliwe kwa maji ya moto na mazulia yasafishwe mara kwa mara
na yawe makavu ili kuua wadudu
•
Hakikisha madirisha ni mapana kuweza kupitisha hewa ya kutosha na yafunguliwe
kila siku ili kupitisha hewa
•
Hakikisha nyumba ipo wazi ( milango na madirisha) wakati wa kufanya usafi,
kupakaa rangi au shughuli nyingine kubwa
0 comments:
Post a Comment