FAIDA NA UMUHIMU WA KUMYONYESHA MAZIWA YA MAMA KWA WATOTO.

Maziwa ya mama ni mlo kamili wenye
 

virutubisho vyote vinavyotakiwa kwa
 

ukuaji wa mtoto mchanga.

Wataalamu wa lishe wanashauri
 

kwamba ni vyema mtoto azaliwapo
 

akanyonya maziwa ya mama kwa muda
 

wa miezi sita bila kuchanganyiwa na
 

kitu kingine kama vile, maji au maziwa
 

ya kopo au ya wanyama.

Kumchanganyia mtoto mchanga maziwa
 

mengine au kitu kingine tofauti na
 

maziwa ya mama, kitaalamu inaeleweka
 

kuwa ni kumhatarisha na magonjwa
 

mbalimbali, kwani mtoto mchanga
 

anahitaji uangalizi wa hali ya juu na
 

kinga yake dhidi ya maradhi hujengwa
 

kutokana na maziwa ya mama.

Hivyo mtoto anapochanganyiwa vyakula
 

au maziwa chini ya umri wa miezi sita ni
 

kumhatarisha na maambukizi ya
 

maradhi, hivyo kumfanya mtoto asikue
 

vizuri au kufa kutokana na maambukizi
 

ya maradhi.

Takwimu za lishe na afya
 

zilizotolewa hapa nchini zinaonesha
 

kwamba zaidi ya watoto wachanga
 

45,000 hufariki kila mwaka kutokana na
 

kutonyonyeshwa maziwa ya mama
 

ipasavyo au kwa wakati unaostahili.
 

Takwimu hizo ni kielelezo kwamba
 

baadhi ya jamii na wazazi hawatilii
 

mkazo umuhimu wa kunyonyesha
 

watoto wao, na hiyo inatokana na
 

sababu mbalimbali zikiwemo za kudai
 

maziwa ni kidogo au hayatoki.

Lakini
 

tafiti nyingine zisizo rasmi zimebaini
 

kwamba wapo baadhi ya mama
 

hawataki kunyonyesha watoto wao
 

pindi wazaliwapo kwa madai kuwa
 

wataharibu matiti yao!.

Taasisi ya Chakula na Lishe hapa nchini
 

imekuwa ikisisitiza watoto wachanga
 

kunyonyeshwa maziwa ya mama kwa
 

wakati, ili kumjengea kinga mtoto na
 

kumfanya akue vizuri.

 

Wadau wa Lishe
 

katika Shirika la World Vision nchini,
 

wanasisitiza kuwa mtoto
 

mchanga anatakiwa kunyonya maziwa
 

ya mama kuanzia siku aliyozaliwa hadi
 

umri wa miaka miwili.

Wanasema Shirika hilo limekuwa likitoe
 

elimu mbalimbali kwenye jamii juu jinsi
 

ya kumnyonyesha mtoto kwani si
 

wakina mama wote wanaelewa ni muda
 

gani na kiasi gani mtoto anatakiwa
 

kunyonya.

 

 Wakizungumzia tafiti
 

mbalimbali zilizofanyika kuhusu
 

unyonyeshaji watoto wachanga,

Wanasema zipo tafiti zinazoonesha kuwa
 

hapa nchini asilimia 49, ya watoto
 

waliozaliwa huanza kunyonyeshwa
 

ndani ya saa moja baada ya kuzaliwa.

 

Kadhalika, watoto zaidi ya asilimia 94,
 

huanza kunyonyeshwa ndani ya siku ya
 

kwanza baada ya kuzaliwa.

Wataalamu
 

wa lishe kutoka Taasisi ya Chakula na
 

Lishe (TFNC), wanasisitiza kuwa jambo
 

sahihi ni mama kumnyonyesha mtoto
 

wake ndani ya saa moja baada ya
 

kujifungua.

Hiyo inatokana na ukweli kwamba
 

maziwa ya kwanza ya mama huwa ni
 

mlo kamili wenye virutubisho vyote kwa
 

afya na kinga ya mtoto mchanga.

Hata
 

hivyo, kanuni hiyo haizingatiwi na mama
 

wengi na kwamba wengine huanza
 

kuwanyonyesha watoto wao baada ya
 

siku ya kwanza kuzaliwa.

Kwa mujibu wa taratibu na maelekezo
 

ya jinsi ya kunyonyesha mtoto kutoka
 

TFNC, ni kwamba mama aanzapo
 

kumnyonyesha mtoto anatakiwa
 

amnyonyeshe ziwa moja kwa muda
 

mrefu.

 

Kisha ziwa jingine amnyonyeshe
 

muda mwingine na kwamba mama
 

asiwe na haraka kunyonyesha mtoto
 

kwa muda mfupi na kisha kumkatisha.

 

Aidha anasema msisitizo umekuwa
 

ukitolewa pia pindi wajawazito
 

wanapohudhuria kliniki kwani hupewa
 

mafunzo na maelekezo jinsi ya
 

kunyonyesha watoto wao.

Endapo mama
 

watatilia maanani na kunyonyesha
 

watoto wao ipasavyo, upo uwezekano
 

wa kupunguza vifo vya watoto kwa
 

asilimia 22.

Faida za kunyonyesha mtoto
 

maziwa ya mama kuwa ni maziwa safi
 

na salama, hupatikana muda wote
 

katika joto sahihi kwa mtoto na
 

hayahitaji matayarisho.

 

 Kadhalika,
 

maziwa ya mama hayaharibiki ndani ya
 

titi na hata yakikamuliwa huweza kukaa
 

saa nane katika joto la kawaida bila
 

kuharibika, na saa 72,

 

kwenye jokofu.
 

Gharama yake ni ndogo ukilinganisha na
 

maziwa mbadala hivyo hupunguza
 

gharama za kununulia maziwa mbadala
 

na dawa.

 

Vilevile maziwa ya mama
 

hayaleti matatizo ya mzio (allergies)
 

kama pumu na magonjwa ya ngozi

 

 Mtoto asiachishwe
 

maziwa ya mama, bali anyone kila
 

anapohitaji; usiku na mchana ili
 

kuendeleza utokaji mzuri wa maziwa ya
 

mama.

Mtoto afikishapo umri wa
 

miezi sita aanzishwe chakula cha
 

nyongeza huku akiendelea kunyonya
 

maziwa ya mama. Mtoto apewe chakula
 

cha nyongeza kwa kutumia kikombe/
 

kibakuli na kijiko na vyakula vya
 

nyongeza viwe ni vya mchanganyiko wa
 

makundi.

Makundi hayo ni vyakula vya nafaka,
 

mizizi na aina za ndizi, vyakula vyenye
 

asili ya nyama, mboga na matunda,
 

mafuta na sukari (kwa kiasi). Vile vile
 

wataalamu wa afya wanashauri mtoto
 

aendelee kunyonya mpaka afikie umri
 

wa miaka miwili au zaidi na kusisitiza
 

kuwa, maziwa ya mama pekee ndio
 

chakula na kinywaji cha mtoto kwa
 

miezi sita ya mwanzo.

Wachambuzi wa masuala ya mtoto
 

wanasema, ikiwa mtoto ataanza
 

kunyonya maziwa ya mwanzo ambayo ni
 

ya njano, yana viini vingi vya kumkinga
 

dhidi ya magonjwa.

 

Watoto wanaopewa
 

maziwa ya mama pekee hawaugui mara
 

kwa mara, na wakiugua makali ya
 

ugonjwa hupungua na hupona
 

mapema.

Mtoto mchanga
 

hapaswi kupewa maji, kwani watoto
 

wanaonyonya maziwa ya mama pekee
 

hawapati kiu, kwa kuwa asilimia 80 ya
 

maziwa ya mama ni maji.

 

Hata nyakati za
 

joto kali, maziwa ya mama yanatosha
 

kukata kiu ya mtoto kwa miezi sita ya
 

 mwanzo.
 

Kwa utaratibu huo, ni wazi kwamba
 

mtoto hukua vizuri kwa kunyonya
 

maziwa ya mama kwa muda unaostahili
 

na tabia ya kuwapa maziwa mbadala si
 

chaguo jema kwa kuwa yana madhara.

Taarifa za Shirika la Afya Duniani (WHO),
 

zinasema kwamba asilimia 59, ya
 

watoto hawanyonyi maziwa ya mama
 

zao hali ambayo huhatarisha ukuaji wao
 

kwa kuwa maziwa mbadala ya
 

viwandani ndiyo hutumika.

Hata hivyo matumizi ya maziwa mbadala
 

kwa kwenye nchi nyingi yanatokana na
 

matangazo ya televisheni na vipeperushi
 

vingine, yenye ushawishi, ambayo
 

huwafanya watu wengi kushawishika
 

kuyatumia.

Unyonyeshaji bora wa
 

maziwa ya mama hupunguza kwa kiasi
 

kikubwa magonjwa na vifo vya watoto
 

wadogo.
 

Ili kufanikisha unyonyeshaji, wanawake
 

wanaonyonyesha wale chakula
 

mchanganyiko na cha kutosha. Ni
 

muhimu pia wasaidiwe shughuli
 

mbalimbali ili wapate muda wa
 

kupumzika na kunyonyesha vema.

Baadhi ya wanajamii wanaweza kuunda
 

vikundi vya kuelimishana kuhusu ulishaji
 

bora wa watoto wadogo kwani hii
 

itasaidia katika kutatua matatizo
 

mbalimbali yanayohusu ulishaji wa
 

watoto.

Hata hivyo wataalamu wamekuwa
 

wakishauri kuwa kumnyonyesha mtoto
 

ndio njia bora ya kumsaidia kuimarisha
 

mfumo wake wa kinga.

 

Maziwa
ya mama yana kinga zote muhimu na
 

mtoto akinyonya kwa muda upasao
 

madhara kama hayo yanaweza
 

kuepukika.

Wataalamu wa afya wakisema
 

hayo, kwenye jamii kuhusu suala la

 

Kumyonyesha mtoto

 

 bado suala la mtoto
 

halipewi kipaumbele kwenye
 

unyonyeshaji wa maziwa ya mama,

Bali
jamii hukimbilia matumizi ya maziwa
 

mbadala.

Maziwa mbadala hivi
 

sasa yamepewa kipaumbele na wazazi
 

wengi hivyo watoto wengi
 

hawanyonyeshwi ipasavyo maziwa ya
 

mama.

“Utandawazi na huku kuiga kwenda na
 

kisasa ndiko kunakoangamiza watoto
 

wetu, wengi wetu tumeacha
 

kunyonyesha watoto tumehamia
 

kwenye maziwa ya makopo ili tuende na
 

wakati