KAMA UNAKUMBWA NA MATATIZO YA KUUMWA KICHWA, HARARA, NA KIUNGULIA INAWEZEKANA MWILI WAKO HAUNA UWEZO WA KUHIMILI HISTAMINE
Mvinyo mwekundu |
Inaweza kukushangaza kuwa baadhi ya vyakula maarufu na
vinavyopendwa, mathalani matunda ya jamii ya machungwa, yaani machungwa
yenyewe, machenza, malimau, ndimu, na mabalungi, vinaweza kukusababishia hisia
za kuumwa. Vyakula vingine katika kundi hili ni pamoja na:
• Mvinyo mwekundu;
•
• Jibini;
• Achari;
• Nyama ya nguruwe;
• Mtindi;
• Mayai;
• Vyakula vinavyoandaliwa kutokana na viumbe wanaovuliwa baharini (sea food);
• Nyama zilizochakatuliwa kama soseji;
• Nyama zilizokaushwa;
• Viporo vya nyama;
• Yogurt;
• Matunda ya jamii ya zambarau;
• Matunda yaliyokaushwa;
• Vyakula vilivyochachuliwa (fermented);
• Spinachi;
• Nyanya – ikiwa ni pamoja na ketchup, tomato sauces;
• Rangi bandia za vyakula na kemikali za kuongeza muda wa matumizi kwenye chakula (Preservatives);
• Viungo: Mdalasini, pilipili ya unga, karafuu, nakadhalika;
• Vinywaji: Chai, Pombe;
• Chocolate, cocoa, na vinywaji vya cola ; na
• Siki (vinegar) and na vyakula vyenye siki kama vile achari, ketchup, na kadhalika.
• Achari;
• Nyama ya nguruwe;
• Mtindi;
• Mayai;
• Vyakula vinavyoandaliwa kutokana na viumbe wanaovuliwa baharini (sea food);
• Nyama zilizochakatuliwa kama soseji;
• Nyama zilizokaushwa;
• Viporo vya nyama;
• Yogurt;
• Matunda ya jamii ya zambarau;
• Matunda yaliyokaushwa;
• Vyakula vilivyochachuliwa (fermented);
• Spinachi;
• Nyanya – ikiwa ni pamoja na ketchup, tomato sauces;
• Rangi bandia za vyakula na kemikali za kuongeza muda wa matumizi kwenye chakula (Preservatives);
• Viungo: Mdalasini, pilipili ya unga, karafuu, nakadhalika;
• Vinywaji: Chai, Pombe;
• Chocolate, cocoa, na vinywaji vya cola ; na
• Siki (vinegar) and na vyakula vyenye siki kama vile achari, ketchup, na kadhalika.
Jibini |
Hisia hizi zinajidhihirisha kwa dalili kama vile maumivu ya
kichwa, kuwashwa kwa ngozi, msongo, kiungulia kikali, kubanwa kwa njia ya hewa
(nasal congestion), nakadhalika. Kama mwili wako unapata hisia za kuumwa
(mizio) baada ya kula aina fulani za vyakula, ikiwa ni pamoja na hivyo
vilivyoorodheshwa hapo juu, inawezekana unakabiliwa na tatizo lisilojulikana
sana, japokuwa linawakabili watu wengi: tatizo la mwili wako kushindwa kuhimili
uwepo wa homoni ya Histamine (Histamine intolerance).
Histamine ni kemikali ya kiorganic ambayo moja ya viasili vyake
ni nitrogen. Histamine ni moja ya kemikali zinazozalishwa na mwili pale kinga
za mwili zinapojibu shambulizi au mashambulizi ya kitisho chochote dhidi ya
mwili. Histamine hufanya kazi hii kwa kusababisha vimishipa vidogo vya damu kupanuka
ili kuwezesha chembechembe nyeupe za damu, pamoja na baadhi ya protini kupita
kwa urahisi, kwenda kupambana na kitisho chochote ambacho kimeuvamia mwili.
Kemikali hii hufanya pia kazi ya kuratibu baadhi ya shughuli za
kifiziolojia zinazoendelea katika njia ya chakula, hasa tumboni. Histamine
inafanya pia kazi kama ‘neurotransmitter’, yaani kemikali inayopokea, kukuza na
kusafirisha mawimbi ya umeme yaliyobeba taarifa maalum kutoka katika seli
zinazounda mishipa ya fahamu hadi katika seli nyingine katika mwili.
Kama hujawahi kuisikia dhana ya mwili kushindwa kuhimili homoni
ya histamine, tambua kuwa huko peke yako. Kwa kawaida ni vigumu sana kulitambua
tatizo hili la mwili kushindwa kuhimili homoni ya Histamine. Kwanza kabisa
tatizo hili linazaa dalili nyingi, na mara nyingi dalili hizi hudhaniwa kuwa
zimetokana na matatizo mengine kabisa ya kiafya. Madaktari wengi na wataalamu
wa lishe hawajawahi kuisikia dhana hii na hivyo basi huishia kutoa matibabu
ambayo hayalengi kabisa kiini cha tatizo. Ukweli wa mambo ni kwamba tatizo hili
ni la kawaida sana, japokuwa halieleweki vema.
Tofauti ya mizio ya kawaida inayotokana na vyakula, na mizio
inayoletwa na mwili kushindwa kuhimili Histamine!
Tatizo la mwili kushindwa kuhimili Histamine kwa kawaida husababishwa na mapungufu katika moja ya mifumo, kati ya mifumo miwili, ya vimeng’enya vinavyohusika na mchakato wa uvunjifu wa Histamine ndani ya mwili. Mfumo huu ni ule ujulikanao kama diamine oxidase (DAO). Mfumo wa pili hujulikana kama histamine N-methyl transferase (HMT). Upungufu katika huu mfumo wa DAO, ambao hupatikana katika utando unaozingira njia ya chakula (intestinal mucosa), unatajwa kuwa ndicho chanzo kikuu cha mwili kushindwa kuhimili Histamine. Ni dhahiri kwamba kuna tofauti za kimaumbile baina ya mtu na mtu, kuhusiana na utendaji kazi wa mifumo hii ya vimeng’enya. Hata hivyo inaaminka kuwa iwapo yeyote katika mifumo hii utakumbwa na mapungufu yatakayopelekea ufanye kazi kwa kiwango cha chini, basi kutakuwa na Histamine ya ziada mwilini, na hali hii itasababisha kujitokeza kwa dalili nyingi mwilini zinazoshabihiana na mizio. Miongoni mwa dalili hizi ni pamoja na:
Tatizo la mwili kushindwa kuhimili Histamine kwa kawaida husababishwa na mapungufu katika moja ya mifumo, kati ya mifumo miwili, ya vimeng’enya vinavyohusika na mchakato wa uvunjifu wa Histamine ndani ya mwili. Mfumo huu ni ule ujulikanao kama diamine oxidase (DAO). Mfumo wa pili hujulikana kama histamine N-methyl transferase (HMT). Upungufu katika huu mfumo wa DAO, ambao hupatikana katika utando unaozingira njia ya chakula (intestinal mucosa), unatajwa kuwa ndicho chanzo kikuu cha mwili kushindwa kuhimili Histamine. Ni dhahiri kwamba kuna tofauti za kimaumbile baina ya mtu na mtu, kuhusiana na utendaji kazi wa mifumo hii ya vimeng’enya. Hata hivyo inaaminka kuwa iwapo yeyote katika mifumo hii utakumbwa na mapungufu yatakayopelekea ufanye kazi kwa kiwango cha chini, basi kutakuwa na Histamine ya ziada mwilini, na hali hii itasababisha kujitokeza kwa dalili nyingi mwilini zinazoshabihiana na mizio. Miongoni mwa dalili hizi ni pamoja na:
• Kuwashwa, hususan kwenye ngozi, macho, masikio na pua
(Pruritus)
• Harara kwenye ngozi (Urticaria)
• Kuvimba kwa tishu (angioedama), hususan katika uso, kinyani na wakati mwingine kwenye koo – kitu ambacho kinamfanya mtu ajenge hisia kama vile anakabwa
• Kushuka kwa shinikizo la damu (Hypotension)
• Kuongezeka kasi ya mapigo ya moyo (Tachycardia)
• Dalili zinazofanana na msongo au wasiwasi mkubwa
• Maumivu ya kifua
• Kubanwa kwa njia ya hewa na kuwa na pua inayotoa kamasi kila mara
• Macho mekundu, yanayotoa machozi, huku yakiwa na hisia za kusumbuliwa (Conjunctivitis)
• Aina tofauti tofauti za maumivu ya kichwa
• Uchovu, kuchanganyikiwa, na hisia za kukereka
• Kupoteza fahamu kwa sekunde moja au mbili
• Kujisikia vibaya kwenye njia ya chakula, hususan kujisikia kiungulia, kuvimbiwa na hali ya kucheua maji makali ya tumboni (reflux)
• Harara kwenye ngozi (Urticaria)
• Kuvimba kwa tishu (angioedama), hususan katika uso, kinyani na wakati mwingine kwenye koo – kitu ambacho kinamfanya mtu ajenge hisia kama vile anakabwa
• Kushuka kwa shinikizo la damu (Hypotension)
• Kuongezeka kasi ya mapigo ya moyo (Tachycardia)
• Dalili zinazofanana na msongo au wasiwasi mkubwa
• Maumivu ya kifua
• Kubanwa kwa njia ya hewa na kuwa na pua inayotoa kamasi kila mara
• Macho mekundu, yanayotoa machozi, huku yakiwa na hisia za kusumbuliwa (Conjunctivitis)
• Aina tofauti tofauti za maumivu ya kichwa
• Uchovu, kuchanganyikiwa, na hisia za kukereka
• Kupoteza fahamu kwa sekunde moja au mbili
• Kujisikia vibaya kwenye njia ya chakula, hususan kujisikia kiungulia, kuvimbiwa na hali ya kucheua maji makali ya tumboni (reflux)
Mizio inayozaliwa kutokana na mwili kushindwa kuhimili Histamine
ni tofauti na ile inayoletwa na vyakula. Wakati mizio inayosababishwa na
vyakula ni ya papo kwa papo baada tu ya kula, ile inayosababishwa na Histamine
huja taratibu huku ikiongezeka kidogo kidogo (cummulative). Mfano wa hali hii
ni kama maji yaliyoko kwenye kikombe. Kikombe kinapokuwa kimejaa kabisa, tone
moja la ziada la maji linatosha kufanya maji yaliyoko kwenye kikombe yaanze
kumwagika. Lakini maji yanapokuwa hayajajaa sana kwenye kikombe, kutahitajika
kiasi kingi cha maji (Histamine) kabla tukio la kumwagika kwa maji yaliyoko
kwenye kikombe halijachochewa kutokea. Hali hii inasababisha utambuzi wa kuwa
mwili hauna uwezo wa kuhimili Histamine kuwa mgumu.
Kwa nyongeza, kushindwa kwa mwili kuhimili Histamine kuna
mahusiano ya karibu sana na ongezeko la kupindukia la bakteria kwenye utumbo
mwembamba (small intestine bacteria overgrowth – SIBO). Hii ina maana kwamba
ukitibu tatizo hili la ongezeko la bakteria, basi moja kwa moja unaleta
ufumbuzi katika tatizo la Histamine. Matabibu wengi wanaokumbatia mifumo
tofauti ya tiba (integrative practiioners) wanaamini kuwa tatizo la mwili
kushindwa kuhimili histamine, kimsingi linatokana na ongezeko kubwa la
lililopindukia mipaka la aina fulani fulani za bakteria katika njia ya chakula.
Bakteria hawa hutengeneza histamine nyingi kutoka kwenye chakula ambacho
hakikusagwa vema tumboni na kupelekea njia ya chakula kuwa na kiasi kikubwa cha
histamine. Ongezeko hili kubwa la histamine huufanya uwezo wa mwili kuivunja na
kuiondosha kuzidiwa. Hali hii huzidi kushusha uwezo wa mwili kuihimili
histamine na hivyo kupelekea mwili kujenga upinzani dhidi ya vyakula vyote
vyenye histamine kwa wingi Ulaji wa vyakula hivi moja kwa moja huzalisha dalili
ambazo tunazioanisha na mizio.
Nini unachpaswa kufanya kama mwili wako hauwezi kuhimili
histamine Kwa kuwa vyakula vingi vina histamine na kwa baadhi ya watu bakteria
walioko kwenye njia zao za chakula huzalisha kiasi kingi cha histamine
kinachopekea wawe na dalili za magonjwa zinazowakumba, tatizo hili kwa kweli
linaweza kuwa ni changamoto kubwa katika kulipatia ufumbuzi. Vyakula
vilivyochachuliwa ni miongoni mwa vyakula vinavyoongeza uzito wa changamoto hii
ukizingatia kuwa hata bakteria wazuri walioko tumboni nao pia huzalisha
histamine pale wanapokutana na mazingira ya uchachu. Moja ya vipimo vyepesi vya
kujua kama unakabiliwa na tatizo la mwili wako kutoweza kuhimili histamine ni
kula vyakula vilivyochachuliwa.
Kwa mtu yeyote mwenye tatizo la mwili wake kushindwa kuhimili
histamine, kuondoa vyakula vyenye histamine nyingi katika ulaji wake ni jambo
la lazima, walau kwa muda fulani. Baada ya hapo mgonjwa anaweza kuanza kula
kiasi kidogo cha vyakula hivi. Hata hivyo athari ya histamine inatofautiana
kati ya mtu na mtu. Wakati baadhi ya watu miili yao haiwezi kuvimilia kiasi
chochote cha histamine, baadhi huathirika tu pale wanapokula vyakula vyenye
kiasi kikubwa cha histamine.
Ili kuujengea mwili wako uwezo zaidi wa kuhimili histamine ni
muhimu sana kuikarabati njia yako ya chakula ikiwa ni pamoja na kushughulikia
matatizo yote yenye uhusiano na ‘SIBO’ kama yapo..Unywaji wa maji wa kutosha ni
moja ya njia za uhakika sana katika kudhibiti ongezeko kubwa la histamine na
pia kukarabati njia ya chakula. Aidha kujenga mazoea ya kutumia tembe mbili
hadi tano za vitunguu saumu kwa siku , na kupunguza sana ulaji wa sukari na
vyakula vya wanga uliochakatuliwa, ni vitendo ambavyo vitasaidia sana kupunguza
wingi wa bakteria wabaya kwenye njia ya chakula
0 comments:
Post a Comment