WAKATI
mageuzi yakiendelea kwenye
ulimwengu
wa sayansi na teknolojia,
wataalamu
hawajalifumbia macho tatizo
la
utata wa baadhi ya vifo.
Waliobobea
katika eneo hilo la
kuchunguza
maiti ili kubaini
kilichomsababishia
mhusika mauti, sasa
wamekuja
na mbinu mpya, ambapo si
lazima
tena kumpasua marehemu kama
ilivyozoeleka.
Kwa misingi hiyo, wale
watu
wenye ‘nyoyo ndogo’ waliokuwa
wanajihisi
vibaya marehemu wao
kupasuliwa,
wengine kwa imani
kwamba
kuna kitu kinatolewa huko,
sasa
watapata pumziko walau kwa
upande
huo.
Njia
mpya sasa ni kuuangaza mwili kwa
mwanga
wa kompyuta, wenyewe
wakiita
CT Scanner, ili kuchunguza
kilichosababisha
kifo. Njia hii inatumika
pia
kubaini viungo vya mwili
vilivyovunjika,
kuteguka au hata ikiwa
mtu
ana aina fulani ya ugonjwa ambao
mashine
husika inaweza kuubaini.
Pamoja
na picha hiyo kupigwa maeneo
yanayotakiwa
katika mwili wa
marehemu,
tishu au ogani kwenye
shingo
huchomwa kidogo tu ili
kufanikisha
ufuatiliaji wa mishipa, na
kukamilisha
uchunguzi huo.
Teknolojia
hiyo
ya kisasa zaidi, wataalamu
wanasema,
imeshafanywa mara kadhaa
na
matokeo yake yamekuwa ya uhakika
kwa
asilimia 80 kwenye kung’amua
chanzo
cha kifo.
Hiyo
ni hatua kubwa na muhimu
kwenye
eneo hilo kwa madaktari, kwa
sababu
itaondoa adha iliyokuwa
imezoeleka
siku na miaka iliyopita, ya
kupasua
mwili wa mhusika ili viungo
nyeti,
si vya siri, vipate kukaguliwa na
hatimaye
wataalamu wabaini
kilichosababisha
kifo.
Uvumbuzi
huo umefanywa na Chuo
Kikuu
cha Leicester, kilichopo jijini
Leicester,
Leicestershire nchini
Uingereza.
Kiongozi wa wataalamu hao
ni
Profesa Guy Rutty. Kwa ugunduzi huo,
ni
wazi kwamba, walau kwa wakati ujao
katika
hata nchi zote itakuwa rahisi
kupata
uamuzi unaokubalika kuhusu
nani
alifia wapi na kipi chanzo cha kifo
chake
na huenda utata unaokumba vifo
vingi
sasa ukafutika.
Utamaduni
katika nchi nyingi, zikiwamo
Marekani
na Uingereza, umekuwa ni
kwamba
baada ya vifo polisi ndio
wanachunguza
sababu zake, na hata
pakiwa
na utata, korti husimamia, huku
ofisa
anayechunguza vifo na kutoa vyeti
vyake
(coroner) akisubiri tu kutoa taarifa
yake
kama kubandika stempu kwenye
bahasha
au kupiga muhuri kugusa
stempu
na bahasha yake.
Ugunduzi
huo bila shaka utabadili
taratibu,
na si ajabu hata sheria na
kanuni
zikabadilishwa, ili kuokoa muda
na
kuondoa kutofautiana kati ya watu
kwenye
masuala hayo yamekuwa
yakichukua
muda mrefu na kuwaacha
ndugu
katika majonzi kwa kufuatilia
mambo
ya mpendwa wao, huku
ikijulikana
wazi kwamba hatarejea
kwenye
dunia hii, hata iweje.
Tayari
Profesa Rutty ametunukiwa tuzo
na
mamlaka husika, kwa sababu ya kazi
yake
hiyo, aliyoianza muda mrefu
uliopita,
akiipa jina ya ‘Operesheni
Tochi’.
Wataalamu wanasema kwamba,
teknolojia
hiyo mpya itatumika kwa
ufasaha
katika kuchunguza sababu ya
vifo
vya kawaida na vile visivyo vya
kawaida,
iwe kwa mtu mmoja au hata
kwa
wengi wanaokufa kwa wakati
mmoja.
Tena,
teknolojia hii itakuwa habari
njema
kwa watu walio kwenye makundi
ya
kiimani, ambayo kwa miaka kadhaa
sasa,
wamekuwa wakipinga upasuaji
wa
wafu ili kubaini sababu ya vifo vyao.
Profesa
Rutty na wasaidizi wake katika
mradi
huo tayari wamechapisha mada
ya
kazi yao kwenye jarida la kimataifa la
masuala
ya afya liitwalo ‘International
Journal
of Legal Medicine’.
Humo
wameeleza teknolojia waliyotumia
kufikia
mafanikio hayo na protokali
iliyofuatwa
tangu kwa mtafiti mmoja
huru
hadi mwisho, chini ya Taasisi ya
Taifa
ya Utafiti wa Afya (NIHR) ya
Uingereza.
Profesa Rutty aliye kwenye
kitengo
cha utafiti wa saratani chuoni
Leicester,
anasema kwamba utafiti huo
utasaidia
sana na kubadili jinsi ya
kushughulikia
maiti katika kipindi
kijacho.
Kwamba
uchunguzi wa maiti si kitu cha
kawaida
sana au kinachofuatiliwa kwa
karibu
na watu wengi, na pia wapo
ambao
wamekuwa wakichukia watu
wao,
kwa maana ya ndugu, rafiki au
wana
dini au itikadi moja kupasuliwa
baada
ya kufariki dunia.
“Kabla
ya utafiti huu, pasipo kutumia
angiografia,
vifo vitokanavyo au
kuhusishwa
na matatizo ya moyo
havikuweza
kuchunguzwa na kupatiwa
sababu
kwa uhakika kwa njia ya utafiti
(Post
mortem) kwa CT Scan, kwa hiyo
tulihitaji
kutafiti na kubaini mfumo
ambao
ungetuwezesha kufanya hivyo,”
anasema,
huku akifurahia kufanikiwa
kupata
mfumo wenyewe.
Profesa
Rutty alishirikiana na Profesa
Bruno
Morgan na wengine kwenye
kitengo
cha radiolojia, na wakabuni na
kufanikisha
mfumo wa kumchoma
marehemu
kidogo tu shingoni wakati
wa
kuchukua picha hiyo kwa kompyuta
(scanning).
“Kuchoma
huko husaidia kufuatilia moja
kwa
moja mishipa ya moyo, ni teknolojia
isiyo
ghali, rahisi kuifanya na yaweza
kutumiwa
kwa aliyefariki dunia kwa kifo
cha
kawaida na kisicho cha kawaida,
cha
mtu mmoja au cha watu wengi,”
inasema
taarifa ya Chuo Kikuu cha
Leicester
kwa vyombo vya habari.
“Tulikuwa
kitengo cha kwanza duniani,
kwa
kutumia elimu yetu, kupendekeza
matumizi
ya angiografia kama njia ya
kuepukana
na aina zilizopitwa na wakati
za
kutafiti chanzo cha vifo, na pia ni wa
kwanza
kuweka bayana maendeleo
yake...
makundi mengine yamefanya
angiografia
ya mwili mzima ambayo
huchukua
muda mrefu, ni ghali na si
rahisi
kutekelezwa kwenye uchunguzi
wa
kila siku katika Uingereza,” Profesa
Rutty
anajigamba.
Mada
nzima ya utafiti iliyowasilishwa na
kuchapwa,
inaonesha matokeo ya
majaribio
24, huku timu nyngine ya
Chuo
Kikuu ikipewa jukumu la kupitia
mengine
200, ili kupitia teknolojia
tuliyotumia
na kujenga msingi mkubwa
zaidi
wa ushahidi. Matokeo ya utafiti
huu
hayakupokewa kimya kimya,
yalikuja
na mwangwi kutoka kwa
wataalamu
na wasio wataalamu
kadhalika.
Mmojawapo
ni kutoka nchini Marekani.
Huko,
Mohit Joshi, akiwa Washington,
makao
ya serikali, akiliandikia jarida
liitwalo
‘International
Journal of Legal
Medicine’,
anasema wanasayansi wa
Uingereza
wamegundua teknolojia
kubwa,
lakini itakayotumiwa kirahisi.
Kwamba
teknolojia hiyo ni mapinduzi
makubwa
kwenye utafiti wa vifo na
itapunguza
gharama za awali
zilizoingiwa
na watu na taasisi
mbalimbali
kubaini sababu za vifo.
Joshi,
pia, anagusia kwamba ugunduzi
huo
utatoa faraja kwa vikundi vya imani
visivyopenda
maiti kupasuliwa.
Ilitarajiwa
kwamba, England na Wales
zingepunguza
haraka idadi ya utafiti wa
vifo
kwa kutumia njia ya zamani, kwa
asilimia
60. Profesa Derrick Pounder
anasema
kwamba kiwango cha utafiti
wa
maiti 110,000 coroner kwa kila maiti
500,000
ni kikubwa, kwa hiyo kwa
kutumia
teknolojia hiyo mpya itakuwa
rahisi.
Akiandika
kwenye jarida la ‘Royal Society
of
Medicine’,
anasema kwamba katika
Scotland
ni asilimia sita, ikilinganishwa
na
22 ya England na Wales. Hata hivyo,
Profesa
Pounder anayetoka Chuo Kikuu
cha
Dundee, anashangaa sababu ya
watu
wengi kiasi hicho wanataka
kuchunguza
sababu za vifo.
Haoni
kwa nini, hufika mahali serikali
ikaingilia
mambo ya kifamilia na kuagiza
uchunguzi
wa maiti wengi kubaini
sababu
za vifo vyao. “Japokuwa utafiti
wa
ndani ni zana muhimu kwenye
uchunguzi
wa kisasa wa sababu za vifo,
si
sahihi kila kifo kukifanyia uchunguzi
kiasi
hicho. maiti wachunguzwe pia
kwa
kuangaliwa nje, ni gharama nafuu.
Kuwe
na uwiano kati ya uchunguzi
unaoagizwa
na serikali na ule wa ndugu
au
wadau,” anasema.
0 comments:
Post a Comment