UKWELI KUHUSU VIFO VYA MAMA WAJAWAZITO

Kila siku, wastani wa wanawake wapatao 800 wanakufa kutokana na sababu zinazozuilika kuhusiana na ujauzito na kujifungua.

 

Asilimia 99% ya vifo vya wajawazito kutokea katika nchi zinazoendelea.

 

Vifo vya kina mama wajawazito ni kubwa zaidi katika wanawake wanaoishi katika maeneo ya vijijini na miongoni mwa jamii maskini.

 

Vijana wadogo wa kike wanakabiliwa na hatari kubwa ya matatizo na kifo kama matokeo ya mimba kuliko wanawake watu wazima.

 

Uangalizi chini ya mtaalamu wa afya kabla, wakati na baada ya kujifungua inaweza kuokoa maisha ya wanawake na watoto wachanga.

 

Kati ya mwaka 1990 na 2010, vifo vya wajawazito duniani kote imeshuka kwa karibu ya asilimia 50%

Vifo vya wajawazito havikubaliki kuwa katika kiwango cha 

 

juu kwa sababu vinaweza kuzuilika. yapata wanawake 800 wanakufa kutokana na matatizo yanayohusiana na mimba au 

kujifungua duniani kote kila siku. Mwaka 2010, wanawake 287 000  walikufa wakati wa mimba na baada ya 

 

kujifungua. 

Karibia vifo vyote hivi hutokea katika mazingira yenye  hali ya chini kiuchumi, na vifo vingi vya wengi vingeweza 

 

kuzuilika.(takwimu hizi ni kwa mujibu wa shirika la afya duniani W.H.O)

 

Mafanikio ya kufikia malengo ya Maendeleo ya Milenia

Kuboresha afya ya uzazi ni moja kati ya malengo  manane 

 

ya Maendeleo ya Milenia (MDGs) iliyopitishwa na jumuiya ya kimataifa katika 2000, Nchi zinahitajika kupunguza 

 

vifo vya wajawazito kwa robo tatu kati ya 1990 na 2015. Tangu mwaka 1990, vifo vya uzazi duniani kote imeshuka kwa 50%.

 

Ni Wapi vifo vya wajawazito hutokea?

 

Idadi kubwa ya vifo vya uzazi katika baadhi ya maeneo duniani  inaonyesha ni kutokana na kukosekana kwa usawa katika upatikanaji wa huduma za afya, na inaonyesha pengo 

 

kati ya matajiri na maskini. Karibu wote vifo vya uzazi (99%) hutokea katika nchi zinazoendelea. Zaidi ya nusu ya 

 

vifo hivi kutokea katika  Nchi za kusini wa jangwa la Sahara na karibu moja ya tatu kutokea katika Asia ya 

 

Kusini.

 

Uwiano wa vifo vya wajawazito  katika nchi zinazoendelea ni 240 kwa kila wajawazito 100 000 kulinganisha na wiano 

 

wa wajawazato wanaokufa  16 kwa kila wajawazito 100 000 katika nchi zilizoendelea.

 

Kuna tofauti kubwa kati ya Nchi na Nchi, Nchi chache zina kiwango kikubwa na kilichokithiri kwa hali ya juu ya uwiano 

 

wa vifo vya uzazi wa 1,000 au zaidi kwa kila wajawazito 100 000. Pia kuna tofauti kubwa ndani ya nchi, kati ya 

 

watu wenye kipato cha juu na ya chini na kati ya watu wanaoishi katika maeneo ya vijijini na mijini.

 

Hatari ni kubwa ya vifo vya wajawazito kwa wasichana chini ya miaka 15. Matatizo katika ujauzito na wakati wa 

 

kujifungua  na hivyo kupelekea kuwa sababu kubwa ya vifo miongoni mwa wasichana katika Nchi nyingi zinazoendelea.

 

Wanawake katika nchi zinazoendelea wana watani wa 

 

kubeba mimba mara nyingi na kujifungua pia mara nyingi zaidi kuliko wanawake katika nchi zilizoendelea, Hivyo 

 

wanawake katika Nchi zinazoendelea maisha yao yapo kwenye hatari ya kifo kutokana na idadi ya mimba wabebazo kuwa  juu.

 

Kwa nini wanawake kufa?

 

Wanawake hufa kama matokeo ya matatizo wakati wa mimba ama baada ya kujifungua. Wingi wa matatizo haya 

 

kuendelea zaidi wakati wa ujauzito. Matatizo mengine yanaweza kuwepo kabla ya ujauzito lakini ni hikithiri na 

 

kuwa mabaya zaidi zaidi wakati wa ujauzito.

matatizo makubwa ambayo huchukua asilimia 80% ya vifo vya wajawazito ni:

·       

 Kutokwa na damu kwa wingi (hasa kutoka damu baada ya kujifungua)

·     

  Maambukizi (kwa kawaida baada ya kujifungua)

·       Shinikizo la damu wakati wa ujauzito (Pre-clampsia na eclampsia)

·       utoaji mimba usiokuwa salama.

 

Zaidi ya hivyo pia sababu kubwa  husababishwa na /au kuhusishwa na magonjwa kama vile malaria, na UKIMWI wakati wa ujauzito.

 

Afya ya uzazi na afya ya watoto wachanga ni vina uhusiano 

 

wa karibu sana. Zaidi ya watoto milioni tatu waliozaliwa hufa kila mwaka, na ziada wa watoto milioni 2.6 huzaliwa kabla ya wakati (stillborn.)

 

Jinsi gani wanawake anaweza kuokolewa maisha yake ?

 

Vifo vingi vya uzazi ni vinaweza kuepukwa, kama ufumbuzi wa huduma ya afya ili kuzuia au kusimamia matatizo 

 

yanajulikana vizuri. Wanawake wote wanahitaji kupata huduma ya kliniki katika ujauzito, huduma zenye ujuzi wakati wa kujifungua, Pia huduma na msaada katika wiki 

 

baada ya kujifungua. Ni muhimu hasa kwamba watoto wote wanahudumiwa na wataalamu wa  afya wenye ujuzi.

·        

Kutokwa na damu kwa wingi baada ya kuzaliwa, inaweza kuua mwanamke afya ndani ya masaa mawili kama atakutakuwa bila ni bila uangalizi. Uchomwaji wa Sindano 

 

ya oxytocin mara baada ya kujifungua kwa ufanisi hupunguza hatari ya kutokwa na damu.

·        

Maambukizi baada ya kujifungua inaweza kuondolewa kwa kufanya usafi , na  kama kuna  ishara za mwanzo za 

 

maambukizi basi hazina budi kutambuliwa na kutibiwa kwa wakati mwafaka.

·        

Shinikizo la damu wakati wa ujauzito (pre eclampsia) ni lazima itambuliwe mapema na kuzuiwa ipasavyo na kuzuiwa 

 

mapema kabla ya kupelekea hatua ya matatizo mengine ya kutishia maisha. Pia kupatiwa kwa madawa kama vile 

 

magnesiamu sulfate kabla ya eclampsia inaweza kupunguza hatari ya mwanamke wa kuendeleza kuwa eclampsia.

 

Kuepuka vifo vya uzazi, Pia ni muhimu kuzuia mimba zisizohitajika Kabla ya Umri. Wanawake wote, wakiwamo 

 

kwa pamoja na vijana wa kike(binti), wanahitaji kupata elimu ya uzazi wa mpango, elimu kuhusu utoaji wa mimba 

 

salama (kwa mjibu wa sheria), na pia utoaji wa mimba wenye ubora pale panapostahili kwa mjibu wa daktari na kilingana na hali ya mama.

 

Kwa nini wanawake hawawezi kupata huduma wanazohitaji?

 

Wanawake maskini katika maeneo ya kijijini wana uwezekano mdogo wa kupata huduma bora za afya. Hii ni 

 

kweli hasa kwa mikoa yenye idadi ndogo ya wafanyakazi wa afya wenye ujuzi, kama vile Nchi nyingi za kusini mwa 

 

Afrika  hususani kusini wa jangwa la  Sahara na Asia Kusini.

 

katika ngazi ya huduma ya kliniki imeongezeka katika 

 

maeneo mengi duniani na hata Nchini wakati huu wa miaka 10 iliopita, asilimia  46% tu ya wanawake katika Nchi 

 

zenye 

 

kipato cha chini hunufaika na huduma toka kwa wafanyakazi wa afya wenye ujuzi wakati wa kujifungua.

 

Hii ina maana kwamba mamilioni ya watoto wanaozaliwa huzaliwa pasipo msaada wa kusaidiwa na wakunga, daktari 

 

au muuguzi mafunzo.

 

Katika nchi zenye  kipato cha juu, karibu wanawake wote huudhuria kwa angalau mara nne katika huduma ya kliniki, 

 

Pia kukutana na wafanyakazi wa afya wenye ujuzi wakati wa kujifungua na baada ya kujifungua kupokea huduma.

 

 Katika nchi za kipato cha chini, zaidi ya theluthi moja ya wanawake wote wajawazito wanashauriwa wahudhurie ziadi ya mara nne katika huduma za wajawazito.

 

Sababu nyingine ambazo huzuia wanawake kutoka 

 

kupokea au kutafuta huduma wakati wa ujauzito na 

 

kujifungua ni:

 

·       umaskini

·       umbali

·       ukosefu wa habari

·       uhaba wa huduma za afya

·       mila na desturi.

 

Ili Kuboresha afya ya uzazi, vikwazo ambavyo vinazuia 

 

upatikanaji wa huduma bora ya afya ya uzazi lazima 

 

vitambuliwe na kushughulikiwa katika ngazi zote za mfumo 

 

wa afya.

 

Lengo la makala hii kwako msomaji ni kutaka kukumbusha juu ya Afya ya uzazi na kuhusiana na vifo vya mama wajawazito. Ambapo tumeona sababu kubwa ni umasikini 

 

katika jamii zetu,

 

Hivyo, haina budi kujiandaa kama familia au kama mama mjamzito mwenyewe ama Mme wa mama mjamzito kuwa 

 

tayari

 

Kuhudhuria kliniki na kuwa karibu

Na huduma za afya.

 

Hii itasaidia kupunguza vifo kwa mama wajawazito kwa

 

Sababu zake nyingi zinazuilika.